تصاویری که هرگز از خاطر نمی روند و لحظاتی که زخمشان تا همیشه بر دل و روح و روان شیعیان می ماند.

روزهایی که یکی از عالیقدرترین علمای ربانی تاریخ شیعه در جوار امیرالمومنین(ع) در اوج مظلومیت و غربت، تنها با حضور اندک شاگردان و علاقمندانش تشییع و به خاک سپرده شد.

این نشان غربت و مظلویت مرجعیت شیعه هرگز از ذهن و دل حریم مکتب حق اهل بیت(ع) پاک نخواهد شد.

آیت الله العظمی خویی که رادمرد عرصه علم و معرفت بود و در زمینه های مهم و اصلی علوم اسلامی از فقه و اصول گرفته تا تفسیر و حدیث و رجال، آثار گرانسنگی برجای نهاد و تلاشهای معظمی به انجام رساند.

از محضر اساتید بزرگواری همچون شیخ الشریعه اصفهانی، شیخ مهدی مازندرانی، شیخ ضیاالدین عراقی، شیخ محمد حسین اصفهانی، شیخ محمد حسین نائینی، شیخ محمد جواد بلاغی، حكیم بزرگ سیدحسین بادكوبه ای و دیگر بزرگان فقه و اصول و حدیث و تفسیر بهره گرفت و از خوان پرعظمت و پرکرامت ایشان جرعه های ناب و طهور نوشید.

و نیز شاگردان برجسته ای را تربیت نمود که غالبا از عناصر برجسته و مراجع بزرگ روزگار ما بوده اند.

شخصیتهای برجسته ای همچون آیات عظام شهید سید محمد باقر صدر، سید علی سیستانی، سید محمد روحانی، شیخ حسین وحید خراسانی، شیخ جواد تبریزی، میرزا علی غروی تبریزی، شیخ مرتضی بروجردی، سید جعفر شهیدی و دیگر اجله علم و خرد و بزرگان فقاهت که هر یک به سان ستاره ای در آسمان معارف شیعی و علوم وحیانی و مکتب اهل بیت عصمت و طهارت(ع) می درخشند.

تلاشهای علمی ایشان  در زمینه های متنوع و البته اصلی و خطیر علوم اسلامی که با رویکردی سنت محور و اصیل و کهن شکل گرفت و فقاهت را در جامه قدیم و شیوه متقدمین، احیا نمود و به ظهور و بروزی ناب و تابناک رساند، با آثار و تقریرات و شاگردانی که از این نحله و در این جرگه پدیدآورد، برای همیشه تاریخ شیعه ماندگار و جاودانه شد.

آثار و تقریرات ارجمندی که تنها به عنوان نمونه می توان به کتابهایی نظیر نفحات الاعجاز، البیان فی تفسیر القرآن، معجم رجال الحدیث، اجود التقریرات،تعلیقه بر عروة الوثقی، تعلیقه بر المسائل الفقهیه، تهذیب و تتمیم منهاج الصالحین، المسائل و الردود، مستحدثات المسائل و دیگر آثار سترگ و شگرف و ارزشمند ایشان اشاره نمود.

اما زندگی و سیره حیات طیبه آیت الله خویی تنها معطوف و محدود به مجاهدتهای علمی و تلاشهای فکری نمی شود بلکه در عرصه خدمات اجتماعی و تمهیداتی که به رفاه و آسایش مومنین هم منتهی می شود و نیز ایجاد فضاهای علمی و فرهنگی و رفع مشکلات معیشتی ایشان نیز گامهای موثر و اقدامات مهم و معظمی به انجام رساند.

کسی که رهبر معظم انقلاب درباره ایشان گفتند؛ عمر طولانی و پربرکت این مرد بزرگ که نزدیک به یک قرن امتداد یافت، سرشار از آزمایش‏های الهی و نشانگر سعی و تلاش یک انسان مؤمن و پرهیزگار است. ایشان در بسیاری از علوم اسلامی رایج در حوزه‏های علمیه از اساتید مسلم و کم نظیر به حساب می‏آمد. فقیهی بزرگ و اصولی‏ای عمیق و مفسری نوآور و رجالی‏ای صاحب مکتب و متکلمی زبر دست بود.

و بالاخره بیانی از آیت الله محمد جواد مغنیه که درباره استادش آیت الله خویی می گوید:

او آفتابی است که اشعه‏های روشنگر آن در هر زمان و به هر نقطه‏ای پرتو افکنی می‏کند. او استاد من و استاد بزرگان علم و دانشمندان نجف می‏باشد. او همانند محوری است که علوم اسلامی به دور او می‏چرخد. او کسی است که حوزه نجف مرهون زحمات و فعالیت‏های علمی وی می‏باشد.

یادش گرامی و راهش پر رهرو و درود و رحمت خدا بر روح پرفتوحش!